در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۱۹۸۳، ریچارد ام. استالمن (RMS) اولین اعلامیه پروژه گنو را منتشر کرد، پروژه‌ای برای توسعه یک سیستم‌عامل کاملاً آزاد (به معنای آزادی). اگرچه پروژه گنو به طور رسمی تا ژانویه ۱۹۸۴ آغاز نشد، اعلامیه RMS طرح اولیه توسعه گنو و اجزای اصلی آن را ترسیم می‌کند.

در اولین کنفرانس هکرها در ساوسالیتو، کالیفرنیا، ریچارد استالمن اولین اعلام عمومی خود را اظهار داشت کههمه نرم‌افزارها باید آزاد باشند و «تا حد امکان به‌صورت آزاد در دسترس همه قرار گیرند.» بخش‌هایی از این کنفرانس در مستند هکرها: جادوگران عصر الکترونیکضبط شده و این فیلم‌ها هنوز هم قابل مشاهده هستند.

مانیفست گنو در سال ۱۹۸۵ توسط ریچارد استالمن نوشته شد تا از مردم برای توسعه سیستم‌عامل گنو حمایت بخواهد. این مانیفست اهمیت توسعه پروژه گنو را توضیح می‌دهد و پایه‌ای فلسفی برای راه‌اندازی این پروژه ارائه می‌کند. بخشی از متن از اعلامیه اولیه که در ۲۷ سپتامبر ۱۹۸۳ منتشر شده بود، گرفته شده است. تا سال ۱۹۸۷، این متن به‌صورت جزئی برای انعکاس پیشرفت‌ها به‌روزرسانی شد..

این رویداد نقطه آغاز بنیاد نرم‌افزار آزاد (FSF) است که همچنان پایگاه سازمانی پروژه گنو باقی مانده و زیرساخت‌های حیاتی را برای آن و دیگر پروژه‌های نرم‌افزار آزاد فراهم می‌کند. FSF همچنین نگهبان مجموعه مجوزهای گنو، از جمله مجوز عمومی گنو (GPL)، است و کارهای مربوط به رعایت GPL را برای برنامه‌های جداگانه‌ای که سیستم‌عامل گنو را تشکیل می‌دهند، انجام می‌دهد. تیم کمپین‌های FSF از طریق منابع متنوع، مقالات و فعالیت‌های حضوری به آموزش عمومی درباره نرم‌افزار آزاد می‌پردازد.

اگرچه تعریف نرم‌افزار آزاد برای اولین بار به‌صورت رسمی در سال ۱۹۹۶ در وب‌سایت gnu.org منتشر شد، تعریف اولیه آن در اولین بولتن در سال ۱۹۸۶ منتشر شده بود. دلیل شماره‌گذاری چهار آزادی کنونی و قطعی به‌صورت ۰، ۱، ۲ و ۳، ریشه‌ای تاریخی دارد. حدود سال ۱۹۹۰، سه آزادی وجود داشت که با شماره‌های ۱، ۲ و ۳ شناخته می‌شدند. سپس تصمیم گرفته شد که آزادی اجرای برنامه باید به‌صورت صریح ذکر شود. به‌جای تغییر شماره‌گذاری دیگران، آزادی شماره ۰ اضافه شد.

مجوز عمومی گنو (GPL) هسته اصلی تداوم قدرت و وجود نرم‌افزار آزاد است. قدرت این مجوز و جوهره آزادی نرم‌افزار در این است که هر اثر مشتق‌شده یا ترکیبی باید تحت همان مجوز منتشر شود، و بدین ترتیب آزادی آن حفظ می‌شود. این امکان را به کاربران می‌دهد تا آزادانه نرم‌افزار را اجرا، کپی، اصلاح و به اشتراک بگذارند. تا به امروز، خانواده مجوزهای GPL محبوب‌ترین گروه مجوزهای کپی‌لفت هستند. در سال ۱۹۹۱، نسخه دوم مجوز عمومی گنو منتشر شد.

دایرکتوری نرم‌افزار آزاد یک کاتالوگ همکاری‌محور از برنامه‌های کامپیوتری است که کاملاً آزاد هستند (به معنای آزادی). این دایرکتوری در حال حاضر بیش از ده‌ها هزار بسته نرم‌افزاری از انواع مختلف را در خود جای داده است. اکنون این دایرکتوری توسط کارکنان FSF و داوطلبان نگهداری می‌شود. هر جمعه، جلسه‌ای در IRC در کانال #fsf در Libera.Chat برگزار می‌شود که در آن پیشنهادات و تغییرات مربوط به دایرکتوری بحث می‌شوند.

بنیاد نرم‌افزار آزاد اروپا (FSFE) یک سازمان خیریه است که کاربران را قادر می‌سازد تا کنترل فناوری خود را در دست داشته باشند. FSFE به افراد و سازمان‌ها کمک می‌کند تا درک کنند چگونه نرم‌افزار آزاد به آزادی، شفافیت و خودمختاری کمک می‌کند. این بنیاد با رفع موانع پذیرش نرم‌افزار آزاد، تشویق افراد به استفاده و توسعه نرم‌افزار آزاد، و ارائه منابع برای توانمندسازی همه در ترویج نرم‌افزار آزاد در اروپا، حقوق کاربران را ارتقا می‌دهد

بنیاد نرم‌افزار آزاد فرانسه یک انجمن غیرانتفاعی است که با هدف ترویج نرم‌افزار آزاد (به معنای «free speech») در فرانسه فعالیت می‌کند.

این آزمایشگاه از سال ۱۹۹۲ به‌صورت غیررسمی زیرمجموعه‌ای از بنیاد نرم‌افزار آزاد (FSF) فعالیت می‌کرد و در دسامبر ۲۰۰۱ به‌صورت رسمی ایجاد شد. این تیم با کمک بسیاری از داوطلبان خیّردوست فعالیت می‌کند. فعالیت اصلی آن‌ها، کمک به توسعه‌دهندگان و توزیع‌کنندگان برای رعایت بهترین شیوه‌های صدور مجوز است، از جمله انجام اقدامات اجرایی برای اطمینان از رعایت مجوز GPL. این آزمایشگاه فرآیند ثبت و واگذاری حق‌نشر (کپی‌رایت) برای پروژه‌های گنو را مدیریت می‌کند و از طریق وبلاگ خود و همچنین دوره‌های آموزش حقوقی مداوم (CLE)، حقوقدانان و دانشجویان را درباره آخرین تحولات کپی‌لفت (Copyleft) آموزش می‌دهد. علاوه بر این، آزمایشگاه برنامه‌های مختلفی برای گواهی‌نامه نرم‌افزارهای آزاد اجرا می‌کند، مانند برنامه گواهی‌نامه «احترام به آزادی شما» (RYF) و همچنین «دایرکتوری نرم‌افزارهای آزاد» (Free Software Directory).

برنامه عضویت وابسته با هدف پشتیبانی از فعالیت‌های اصلی جنبش نرم‌افزار آزاد و کاهش وابستگی به کمک‌های مالی کلان افراد یا شرکت‌های بزرگ راه‌اندازی شد. مزایای این عضویت به مرور زمان افزایش یافته و حالا شامل مواردی مانند شرکت رایگان در کنفرانس سالانه LibrePlanet، تخفیف ۲۰ درصدی برای محصولات FSF و حتی دسترسی به سرور کنفرانس ویدیویی اختصاصی FSF (که در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد) می‌شود. درآمد حاصل از این برنامه، بخش بزرگی از بودجه سالانه بنیاد نرم‌افزار آزاد را تأمین می‌کند، و این حمایت مستمر جامعه است که امکان ادامه فعالیت‌های FSF را فراهم می‌سازد.

یکی از مزایای برنامه عضویت وابسته، دعوت به نشست سالانه اعضا در منطقه بوستون است. اولین نشست در ۱۵ مارس ۲۰۰۳ در دانشگاه MIT واقع در کمبریج، ماساچوست برگزار شد. در این مراسم، اِبِن موگلِن، جرالد جِی ساسمن و ریچارد استالمن به عنوان سخنران حضور داشتند و شرکت‌کنندگان این فرصت را داشتند تا پرسش‌های خود را مستقیماً از مدیران FSF بپرسند. این نشست سالانه بعدها به کنفرانس LibrePlanet تبدیل شد که هم‌اکنون نیز بخشی از آن به جلسه سالانه اعضا اختصاص دارد.

مدیریت محدودیت‌های دیجیتال (DRM) روشی است که با اعمال محدودیت‌های تکنولوژیکی، کنترل می‌کند کاربران چه اقداماتی می‌توانند با محتوای دیجیتال انجام دهند. وقتی برنامه‌ای طراحی می‌شود تا شما را از کپی یا اشتراک‌گذاری یک آهنگ، خواندن کتاب الکترونیکی روی دستگاه دیگر، یا اجرای یک بازی تک‌نفره بدون اتصال به اینترنت بازدارد، شما در حال تجربه محدودیت‌های DRM هستید. تخریب حقوق کاربران، بنیاد نرم‌افزار آزاد (FSF) را بر آن داشت تا کمپین «معیوب از پایه» (DBD) را برای مقابله با DRM راه‌اندازی کند. روز جهانی مبارزه با DRM (IDAD) که هر ساله با مشارکت سازمان‌های مختلف در سراسر جهان برای اعتراض به استفاده از DRM برگزار می‌شود، از طریق این کمپین سازماندهی می‌شود.

اجازه‌نامه عمومی گنو (GPLv3) جدیدترین نسخه از این مجوز معتبر است. پس از یک سال و نیم مشاوره عمومی، هزاران نظر ارسال شده و چهار پیش‌نویس، سرانجام نسخه سوم GPL در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۷ منتشر شد. اولین پیش‌نویس این نسخه در ژانویه ۲۰۰۶ برای دریافت بازخورد منتشر شده بود. یکی از تفاوت‌های عمده این نسخه، پرداختن به مفهوم "تیوویزاسیون" بود - شیوه غیراخلاقی که در آن سازندگان دستگاه‌ها، کاربران را از تغییر نرم‌افزار آزاد نصب‌شده بر روی دستگاه‌هایشان منع می‌کنند. GPLv3 همچنین شامل بهبودهای متعددی شد تا استفاده و درک این مجوز برای همه ساده‌تر شود. این به‌روزرسانی‌ها باعث شد مجوز بهتر از آزادی‌های کاربران در عصر دیجیتال محافظت کند.

اجازه‌نامه عمومی Affero گنو (AGPL) نسخه‌ای اصلاح‌شده از GPLv3 است با یک تفاوت عمده که بر اجرای برنامه‌های آزاد در سرویس‌های شبکه تأثیر می‌گذارد. AGPL تضمین می‌کند کاربرانی که با نسخه‌های تغییر یافته نرم‌افزار آزاد از طریق شبکه تعامل دارند، امکان دریافت کد منبع آن نسخه‌های تغییر یافته را داشته باشند. بدین ترتیب کاربر می‌تواند عملکرد نسخه تغییر یافته را درک کند، یک نمونه از آن را خودش اجرا کند یا نسخه تغییر یافته را بهبود بخشد و با دیگران به اشتراک بگذارد.

در سال ۲۰۰۸ پروژه گنو ۲۵ ساله شد. به همین مناسبت، بنیاد نرم‌افزار آزاد (FSF) با Stephen Fry - بازیگر، کمدین و نویسنده انگلیسی - همکاری کرد تا ویدیویی تولید کند که در آن فرای با بیان خود مشکلات نرم‌افزارهای انحصاری را شرح می‌دهد. مت لی، مدیر کمپین‌های FSF، این فیلم کوتاه را نوشت و تولید کرد. این ویدیو به روشنی توضیح می‌دهد که پروژه گنو چگونه شکل گرفت، فلسفه بنیادین آن شامل مشارکت، برابری و آزادی چیست، و چگونه می‌توان از جنبش نرم‌افزار آزاد حمایت کرد.

نشست اعضای وابسته FSF به تدریج به لیبره‌پلنت تبدیل شد، یک کنفرانس سالانه درباره فناوری و عدالت اجتماعی. اولین دوره این کنفرانس در مرکز علوم هاروارد برگزار شد و سپس به مرکز استاتای MIT منتقل گردید. این کنفرانس یک جشن جهانی آخر هفته‌ای است که تمامی جنبه‌های مرتبط با نرم‌افزار آزاد را پوشش می‌دهد. این رویداد شامل برنامه‌ای کامل از سخنرانان، مجموعه‌ای از رویدادهای اجتماعی، یک شب هک‌اتون است و سال‌هاست که ضبط و به صورت زنده پخش می‌شود. در سال ۲۰۲۰، کنفرانس در آخرین لحظات به دلیل دستورات ماندن در خانه ناشی از ویروس کرونا، به صورت آنلاین برگزار شد. از جمله سخنرانان اصلی این رویداد می‌توان به سومانا هاریهارسوارا، بروستر کاهل و ادوارد اسنودن اشاره کرد.

فیلم پتنت آبسوردیتی: چگونه حق امتیازهای نرم‌افزاری سیستم را مختل کردند یک اثر نیم‌ساعته درباره حق امتیازهای نرم‌افزاری است. این فیلم به بررسی پرونده حق امتیازهای نرم‌افزاری و سابقه فعالیّت قضایی که منجر به گسترش آنها شد می‌پردازد، همچنین آسیب‌های وارده به توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و اقتصاد کلان را تحلیل می‌کند. این اثر بر اساس مجموعه‌ای از مصاحبه‌های انجام شده در جریان بررسی پرونده "In re Bilski" توسط دیوان عالی آمریکا ساخته شده است - پرونده‌ای که می‌توانست تأثیرات عمیقی بر نظام ثبت اختراع نرم‌افزار داشته باشد.

چاپگر سه‌بعدی Aleph Objects LulzBot AO-100 اولین محصول سخت‌افزاری شد که موفق به دریافت نشان گواهی "احترام به آزادی شما" (RYF) از FSF گردید. این برنامه گواهی‌دهی، تولید و فروش سخت‌افزارهایی را تشویق می‌کند که تا حد امکان به آزادی و حریم خصوصی شما احترام بگذارند و کنترل شما بر دستگاهتان را تضمین کنند

لپ‌تاپ Gluglug X60 اولین کامپیوتری شد که موفق به دریافت گواهی «احترام به آزادی شما» (RYF) از FSF گردید. بنیاد نرم‌افزار آزاد از سال ۲۰۰۵ درخواست ارائه لپ‌تاپی با سیستم عامل و بوت آزاد را داشت که این درخواست در سال ۲۰۱۳ محقق شد. این گواهی به لطف توسعه پروژه Libreboot ممکن گردید که اجازه جایگزینی BIOS انحصاری دستگاه با نرم‌افزار آزاد را فراهم کرد.

راهنمای «دفاع از خود در ایمیل» یک راهنمای عملی برای تنظیم و استفاده از رمزنگاری ایمیل است. این راهنما با ارائه توضیحات گام‌به‌گام جامع، به کاربران می‌آموزد که چگونه یک سیستم دفاعی اولیه در برابر نظارت انبوه ایجاد کنند. درک این نکته ضروری است که رمزنگاری ایمیل نه تنها از کاربر فردی محافظت می‌کند، بلکه به حفظ ناشناس بودن سایر کاربران در سراسر جهان که برای انجام کارهای خود (روزنامه‌نگاران) و زندگی روزمره (فعالان نرم‌افزار آزاد و افشاگران) به این ناشناس بودن وابسته هستند نیز کمک می‌کند. نسخه اصلی این راهنما با کمک داوطلبان به پانزده زبان ترجمه شده است

سیامین سالگرد در ۳ اکتبر ۲۰۱۵ با عنوان "The User Freedom Summit" برگزار شد، یک کنفرانس کوچک که شامل دو بخش با دو جلسه در هر بخش بود و با سخنرانی پایانی از اِبِن موگلِن به پایان رسید. پیام‌هایی از حامیان برجسته نرم‌افزار آزاد مانند کوری داکترو و ورنور وینج جمع‌آوری شد و سپس جشنی در مرکز نوآوری کمبریج در کمبریج، ماساچوست برگزار گردید.

در روز شنبه، ۱۹ مارس ۲۰۱۶، ادوارد اسنودن به مرکز استاتای MIT تماس گرفت تا با دانیل کان گیلمور و سالنی پر از حضار گفتگو کند. احساس انرژی، هیجان و شادی در سالن موج می‌زد وقتی اسنودن از جامعه برای خلق نرم‌افزار آزاد تشکر کرد، قبل از اینکه سخنرانی برنامه‌ریزی شده خود با عنوان "آخرین فانوس دریایی: نرم‌افزار آزاد در دوران تاریکی" را آغاز کند. گیلمور و اسنودن درباره نرم‌افزار آزاد، نظارت، قدرت و کنترل آینده به بحث پرداختند.

اکتبر ۲۰۲۰ سی و پنجمین سالگرد بنیاد نرم‌افزار آزاد (FSF) بود. FSF فعالیت‌هایی برای یک هفته کامل سازماندهی کرد که شامل معرفی ظاهر جدید برای صفحه اصلی fsf.org، انتشار یک ویدیو، عرضه آثار هنری و محصولات جدید برای این مناسبت بود و در نهایت هفته با یک مراسم گالا به پایان رسید که به دلیل همه‌گیری COVID-19 به صورت آنلاین برگزار شد. مهمانانی از سراسر جهان به FSF پیوستند تا نرم‌افزار آزاد را جشن بگیرند و درباره آن گفتگو کنند..